මුල් පිටුවඅල්සයිමර්ස් ඩිමෙන්ශියා
මුද්‍රණය
**ඇල්සයිමර් රෝගයේ රෝග ලක්ෂණ වසර ගණනාවක් පුරා සෙමින් වර්ධනය වේ. සමහර විට මෙම රෝග ලක්ෂණ වෙනත් තත්වයන් සමඟ ව්‍යාකූල වී ඇති අතර මුලදී එය මහලු වයසේ ලක්ෂණ ලෙස සලකා නොසලකා හැරේ.</ 0> රෝග ලක්ෂණ ප්‍රගතිය එක් එක් පුද්ගලයාට වෙනස් වේ. සමහර අවස්ථාවල රෝග ලක්ෂණ නරක අතට හැරීමට වෙනත් තත්වයන් හේතු විය හැක. එවන් අවස්ථාවන් නම්:
- ආසාදන
- ආඝාතය
- ව්‍යාකූලත්වය(delirium-ඩිලීරියම්)
මෙම තත්වයන් මෙන්ම, ඇතැම් ඖෂධ වැනි වෙනත් දේ ද හේතුවෙන් ඩිමෙන්ශියා රෝග ලක්ෂණ වඩාත් නරක අතට හැරිය හැකිය. රෝග ලක්ෂණ වේගයෙන් නරක අතට හැරෙන ඇල්සයිමර් රෝගයෙන් පෙළෙන ඕනෑම අයෙකු වෛද්‍යවරයකු හමුවිය යුතුය. ප්‍රතිකාර කළ හැකි රෝග ලක්ෂණ නරක අතට හැරීමට හේතු තිබිය හැකිය.
ඇල්සයිමර් රෝගයේ අවධීන්
සාමාන්‍යයෙන්, ඇල්සයිමර් රෝගයේ රෝග ලක්ෂණ ප්‍රධාන අදියර 3 කට බෙදා ඇත. මුල් රෝග ලක්ෂණ මුල් අවධියේදී, ඇල්සයිමර් රෝගයේ ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණය වන්නේ මතක ශක්තිය අඩුවීමයි. නිදසුනක් වශයෙන්, ඇල්සයිමර් රෝගයේ මුල් තත්වය ඇති අයෙකුට:
- මෑතදී කරන ලද සංවාද හෝ සිදුවීම් ගැන අමතක වීම
- බඩුබාහිරාදිය අස්ථානගත වීම
- ස්ථාන සහ වස්තූන්ගේ නම් අමතක වීම
- නිවැරදි වචනය ගැන සිතීමේ අපහසුතාවය
- ප්‍රශ්න නැවත නැවත ඇසීම
- දුර්වල විනිශ්චයක් පෙන්වීම හෝ තීරණ ගැනීමට අපහසු වීම
- නම්‍යශීලීබව අඩු වීම හා නව දේවල් අත්හදා බැලීමට පසුබට වීම
කාංසාව හෝ කළහකාරී බව වැඩි වීම හෝ ව්‍යාකූල කාල පරිච්ඡේද වැනි මනෝභාවය වෙනස් වීමේ සලකුණු බොහෝ විට දක්නට ලැබේ. මධ්‍යම මට්ටමේ රෝග ලක්ෂණ ඇල්සයිමර් රෝගය වර්ධනය වන විට මතක ගැටළු උග්‍ර වේ. මෙම තත්වය ඇති කෙනෙකුට තමන් දන්නා පුද්ගලයින්ගේ නම් මතක තබා ගැනීම වඩ වඩාත් අපහසු විය හැකි අතර ඔවුන්ගේ පවුලේ අය සහ මිතුරන් හඳුනා ගැනීමද අරගලයක් විය හැකිය. වෙනත් රෝග ලක්ෂණ ද වර්ධනය විය හැකිය, එවා නම්:
- ව්‍යාකූලත්වය වැඩි වීම - නිදසුනක් වශයෙන්, අතරමං වීම, හෝ ඉබාගාතේ යාම සහ දවසේ වේලාව කුමක්දැයි නොදැන සිටීම
- උමතු, දේවල් නැවත නැවත කිරීමේ හෝ ආවේගශීලී හැසිරීම
- භින්නෝන්මාදය (ඩෙලුෂන් -delusions )(අසත්‍ය දේ සත්‍ය ලෙස විශ්වාස කිරීම) හෝ රැකබලා ගන්නන් හෝ පවුලේ සාමාජිකයන් ගැන සැකයක් දැනීම
- කථනය හෝ භාෂාව පිළිබඳ ගැටළු (ඒපේසියා /aphasia)
- නින්දට බාධා වීම
-
විශාදය<(depression)/0> වැනි නිරන්තර මනෝභාවයේ වෙනස්වීම්, සහ වැඩි වැඩියෙන් කනස්සල්ලට, කලකිරීමට හෝ කලබලයට පත්වීම වැනි මනෝභාවයේ වෙනස්වීම්
- දුර විනිශ්චය කිරීම වැනි අවකාශීය කාර්යයන් ඉටු කිරීමේ දුෂ්කරතාව
- වෙනත් පුද්ගලයින් නොදකින දේවල් දැකීම හෝ ඇසීම (මායාවන්-hallucinations)
සමහර පුද්ගලයින්ට සනාල ඩිමෙන්ශියාව (vascular dementia) හි සමහර රෝග ලක්ෂණ ද ඇත මෙම අවස්ථාව වන විට, ඇල්සයිමර් රෝගයෙන් පෙළෙන අයෙකුට එදිනෙදා ජීවිතයට උපකාර කිරීම සඳහා සාමාන්‍යයෙන් සහාය අවශ්‍ය වේ. නිදසුනක් වශයෙන්, ඔවුන්ට ආහාර ගැනීම, සේදීම, ඇඳුම් ඇඳීම සහ වැසිකිළිය භාවිතා කිරීම වැනි දේ සඳහා උපකාර අවශ්‍ය විය හැකිය. පසු රෝග ලක්ෂණ ඇල්සයිමර් රෝගයේ පසුකාලීන අවස්ථා වලදී, රෝග ලක්ෂණ එන්න එන්නම උග්‍ර වන අතර එම තත්වය ඇති පුද්ගලයාට මෙන්ම ඔවුන්ගේ රැකබලා ගන්නන්ට, මිතුරන්ට සහ පවුලේ අයටද එය තදබල අපහසුවක් විය හැකිය. වෙනත් පුද්ගලයින් නොදකින දේවල් දැකීම, දැනීම හෝ ඇසීම(Hallucinations )සහ භින්නෝන්මදය(delusion) රෝගී කාලය පුරා පැමිණිය හැකි නමුත් තත්වය ඉදිරියට යත්ම නරක අතට හැරිය හැකිය. සමහර විට ඇල්සයිමර් රෝගය ඇති පුද්ගලයින් ප්‍රචණ්ඩකාරී, බල කිරීම් කරන සුළු සහ අවට සිටින අය ගැන සැක සහිත ස්වභාවයක් ඇති පුද්ගලයන් විය හැකිය. ඇල්සයිමර් රෝගය වර්ධනය වන විට තවත් රෝග ලක්ෂණ ගණනාවක් වර්ධනය විය හැකිය, ඒවා නම්:
- ආහාර ගැනීමේ සහ ගිලීමේ දුෂ්කරතාවය ඩිස්පේජියා(dysphagia)
- පිහිටීම වෙනස් කිරීමට හෝ ආධාර නොමැතිව ගමන් කිරීමට අපහසු වීම
- බර අඩු වීම- විටෙක දරුණු ලෙස
-
නොදැනුවත්ව මූත්‍රා හෝ මළපහ පිටවීම (පාලනයකින් තොරව මූත්‍රා පිටවීම හෝ පාලනයකින් තොරව මළපහ පිටවීම)
- ක්‍රමයෙන් කථන හැකියාව අඩු වීම
- කෙටි කාලීන හා දිගු කාලීන මතකය සම්බන්ධ සැලකිය යුතු ගැටළු ඇතිවීම
ඇල්සයිමර් රෝගයේ දරුණු අවධියේදී, මිනිසුන්ට ආහාර ගැනීම, චලනය කිරීම සහ පෞද්ගලික රැකවරණය සඳහා පූර්ණ කාලීන රැකවරණය සහ සහාය අවශ්‍ය විය හැකිය.
ඔබගේ වෛද්‍යවරයා හමුවිය යුත්තේ
ඔබ, ඔබගේ මතකය ගැන කනස්සල්ලෙන් සිටින්නේ නම් හෝ ඔබට ඩිමෙන්ෂියාව ඇතැයි සිතන්නේ නම් ඔබගේ වෛද්‍යවරයාව හමුවීම සුදුසුය. ඔබ වෙනත් කෙනෙකුගේ මතකය අඩුවීමක් පිළිබඳව වද වෙන්නේ නම්, ඔවුන්ව වෛද්‍යවරයෙකු හමුවීමට යාමට දිරිමත් කිරීම සහ ඔබත් ඔවුන් සමග යාමට යෝජනා කරන්න. මතක ගැටළු ඩිමෙන්ශියාවෙන් පමණක් ඇති නොවේ - ඒවා විශාදය, ආතතිය, ඖෂධ හෝ වෙනත් සෞඛ්‍ය ගැටලු නිසා ද ඇති විය හැකිය. හේතුව කුමක් දැයි සොයා ගැනීමට ඔබගේ වෛද්‍යවරයාට සරල පරීක්ෂා කිහිපයක් කළ හැකි අතර, අවශ්‍ය නම් වැඩි පරීක්ෂණ සඳහා ඔවුන් ඔබව විශේෂඥයකු වෙත යොමු කළ හැකිය.